Przedrostki SI
Przedrostki, wraz z podstawowymi i pochodnymi jednostkami miar, tworzą Międzynarodowy Układ Jednostek Miar SI. Przedrostki SI służą do określania jednostek wielokrotnych i podwielokrotnych. Jest ich obecnie 24, a każdy z nich ma swoją nazwę i symbol. Umożliwiają w prosty sposób wyrażenie dziesiętnego zwielokrotnienia lub dziesiętnego podziału jednostek miar, w przedziale od 1030 do 10−30. W zakresie do tysiąca i do jednej tysięcznej stopniowane są co 101 i 10−1, a w zakresie powyżej tysiąca i poniżej jednej tysięcznej co 103 i 10−3. Nazwy i symbole tych pierwszych mają tradycję historyczną, a pozostałych podlegają wspólnej zasadzie. Mianowicie, nazwy przedrostków jednostek wielokrotnych o czynniku większym od 103 kończą się na literę „a”, a symbolami ich są duże litery. Natomiast nazwy przedrostków jednostek podwielokrotnych o czynniku mniejszym od 10−3 kończą się na literę „o”, a symbolami ich są małe litery. Symbole przedrostków pisze się czcionką prostą tak, jak symbole jednostek, bez względu na to jakiego kroju czcionki użyto w tekście. Łączą się one z symbolami jednostek bez spacji pomiędzy symbolami przedrostków a symbolami jednostek. Wszystkie przedrostki w pełnym brzmieniu pisze się małą literą, z wyjątkiem przypadku, kiedy stoją one na początku zdania.
Krótka historia przedrostków SI
Oficjalnie przedrostki określające wielokrotne i podwielokrotne jednostki miar SI wprowadziła rezolucja 11. Generalnej Konferencji Miar uchwalona w 1960 roku wraz z wdrożeniem Międzynarodowego Układu Jednostek Miar SI:
| Czynnik | Nazwa | Symbol | Czynnik | Nazwa | Symbol |
|---|---|---|---|---|---|
| 101 | deka | da | 10−1 | decy | d |
| 102 | hekto | h | 10−2 | centy | c |
| 103 | kilo | k | 10−3 | mili | m |
| 106 | mega | M | 10−6 | mikro | m |
| 109 | giga | G | 10−9 | nano | n |
| 1012 | tera | T | 10−12 | piko | p |
W roku 1964, w wyniku rezolucji 12. Generalnej Konferencji Miar, powyższa lista została powiększona o przedrostki: femto (czynnik 10−15) o symbolu f i atto (czynnik 10−18) o symbolu a. Następnie w roku 1975, na mocy rezolucji 15. Generalnej Konferencji Miar, dodano przedrostki: peta (czynnik 1015) o symbolu P i eksa (czynnik 1018) o symbolu E.
W roku 1991 rezolucja podjęta na 19. Generalnej Konferencji Miar rozszerzyła listę przedrostków o kolejne:
| Czynnik | Nazwa | Symbol | Czynnik | Nazwa | Symbol |
|---|---|---|---|---|---|
| 1021 | zetta | Z |
10-21 |
zepto | z |
| 1024 | jotta | Y |
10−24 |
jokto | y |
Na mocy rezolucji 27. Generalnej Konferencji Miar w 2022 roku lista przedrostków została rozszerzona o następujące:
| Czynnik | Nazwa | Symbol | Czynnik | Nazwa | Symbol |
|---|---|---|---|---|---|
| 1027 | ronna | R |
10-27 |
ronto | r |
| 1030 | quetta | Q |
10−30 |
quecto | q |
Uzasadnienie dla rozszerzenia listy przedrostków SI
W uzasadnieniu rezolucji 27. Generalnej Konferencji Miar możemy przeczytać, że decyzja ta:
- wzmacnia zasadniczą rolę Międzynarodowego Układu Jednostek Miar SI w zapewnianiu odpowiedniej dokładności i porównywalności wykonywanych pomiarów niezbędnych w handlu międzynarodowym, produkcji, ochronie zdrowia i środowiska, badaniach klimatu oraz wszelkich badaniach naukowych,
- pogłębia korzyści wynikające ze stosowania jednostek miar SI przez środowiska naukowe, które wykonują pomiary wielkości nieobjętych obecnym zakresem stosowanych przedrostków,
- zaspokaja potrzeby nauki do wyrażania ilościowego informacji w postaci cyfrowej przy użyciu wielkości przekraczających rzędy 1024 i 10−24,
- zapobiega przyjmowaniu nieoficjalnych nazw tych przedrostków w różnych dziedzinach.